Un dos obxectivos estratéxicos da cooperación internacional a día de hoxe é a loita pola igualdade de xénero e a defensa dos dereitos humanos. Galicia fai o seu propio aporte a esta loita con propostas como a liderada pola Asociación Galega de Comunicación para o Cambio Social (Agareso) e a súa socia dominicana, o Centro de Investigación para la Acción Femenina (CIPAF), que recibiu no 2023 a financiación de Cooperación Galega, da Xunta de Galicia.
A violencia machista, na que incluímos a violencia sexual, é unha das principais problemáticas que afectan á República Dominicana, que, segundo datos do Observatorio de Igualdade de Xénero de América Latina e o Caribe do Cepal 2023, ocupa o segundo lugar da rexión en taxa de feminicidios: 2,9 por cada 100.000 mulleres.
Os datos do barómetro Pulso da Democracia na República Dominicana (2023) sinalan que a xustificación da violencia contra as mulleres incrementouse, argumentando razóns “catalizadoras da violencia” como ser infiel ou non cumprir con labores domésticos. No 2023 rexistráronse 62.598 denuncias por violencia machista, 7.188 foron de violencia sexual, e emitíronse 30.088 ordes de protección.
Seguindo a cadea de vulneracións, as mulleres tampouco teñen garantido o acceso á xustiza. Estímase que só o 2% dos casos de agresións a mulleres chega a ser xudicializado. Segundo a investigación realizada por Agareso e CIPAF, Enquisa Nacional de Agresións Sexuais 2024, o 19% das mulleres afirman ser vítimas de agresións sexuais, e cando a pregunta realízase de forma indirecta, a porcentaxe sobe ao 42% que di “coñecer a outra muller que foi vítima”. Dese 42%, a metade das vítimas son menores de idade, e o lugar máis inseguro é o fogar e, por tanto, o victimario, un familiar ou coñecido da vítima.
Tamén reflicte un preocupante 28% que di coñecer casos de agresións sexuais en centros educativos, das que a metade serían responsables profesores ou administrativos. Se extrapolamos os datos á poboación nacional, se en República Dominicana viven 5 millóns e medio de mulleres, pouco máis de 1 millón serían vítimas de agresións sexuais e 2 millóns coñecería a outra muller que o foi. Isto dista moito das 7000 denuncias rexistradas na Procuradoría Xeral da República, o que fai evidente a existencia dun subregistro.
Tendo en conta este contexto, AGARESO e CIPAF, ambas entidades especializadas na igualdade de xénero, unen forzas para contrarrestar a cultura de violencia sexual que impera no país caribeño e previr as agresión sexuais a nenas e mulleres. Fano a través dunha proposta de incidencia política e social que que impulsa cambios no ámbito educativo, no comunitario, no político e no mediático.
O proxecto, que recibiu no 2023 a financiación de Cooperación Galega, da Xunta de Galicia, está xa a piques de rematar e para contar os seus resultados e facer rede cos movementos feministas galegos está en Galicia, Syra Taveras, lideresa dominicana e directora do CIPAF. Na súa estancia, hoxe estará nun conversatorio coa sociedade civil no marco do proxecto Compostela + Solidaria no Museo do Pobo Galego ás 17h, reuniranse o día 11 de xuño con representantes de Cooperación Galega, o día 12 con representantes dos tres grupos parlamentarios e terá dous encontros co movemento feminista galego, o día 10 en A Morada en Vigo e o día 12 na Casa Xohana Torres de Santiago de Compostela, ambos ás 19h.
Nas actividades de Santiago, estará acompañada pola defensora de dereitos humanos, Juana Ferrer, presidenta de Confederación Nacional de Mujeres del Campo do pais caribeño, na que milita desde os 14 anos. En 2005 foi nominada ao premio Nobel da Paz e máis de 40 anos despois segue loitando polos dereitos a terra, a un salario digno, a vivir sen violencia, á participación política… das mulleres campesiñas.
Resumo do proxecto
Eixo educativo. Apostamos por introducir metodoloxías innovadoras de educomunicación que traballen ao mesmo tempo a reflexión do alumnado e profesorado sobre a cultura de violencia de xénero, e a xeración de materiais propios de incidencia para difundir entre os seus iguais. Para iso traballouse cos Clubes STEM para rapazas de 4 centros educativos dominicanos a dous niveis, co profesorado na capacitación e a coordinación de accións para todos os clubs, e co alumnado na formación práctica e teórica en disciplinas como a fotográfica, o ciberactivismo, o audiovisual e o podcasting. O proceso finalizará coa sistematización de todos os contidos, a súa posta a disposición no sistema educativo dominicano e a promoción de canles propias de comunicación para os clubs. As capacidades quedarán instaladas para que o profesorado siga achegando esforzos para contrarrestar a cultura de violencia contra as mulleres a través do sistema educativo, con especial énfase nas problemáticas que afectan ás adolescentes: unións temperás, embarazos non desexados, abusos sexuais e a deserción escolar.
Eixo comunitario. A Confederación Nacional de Mulleres del Campo (Conamuca) aglutina a un gran número organizacións de mulleres de diferentes niveis e procedencias de toda RD. Con elas sumamos esforzos a tres niveles: promovendo a substitución xeracional dos liderados de Conamuca formando a un grupo de 25 mulleres novas, seleccionadas polas diferentes entidades que integran a confederación para ser as futuras lideresas do movemento; reforzando a estrutura técnica da confederación coa formación en estratexias de incidencia de 20 técnicas, e promovendo a participación política e comunitaria da base social da confederación a través da formación de 180 mulleres de 3 comunidades. A temática que se abordará en todas as capacitacións será as manifestacións de violencia contra as mulleres nas zonas rurais e como combatelas desde o traballo comunitario.
Eixo político. Tendo en conta o marco das eleccións xerais de maio de 2024 realizouse a primeira Enquisa Nacional sobre Agresións Sexuais, coa participación de 1200 mulleres de todo o país. Dos resultados de enquisa, na que o 42% das mulleres afirman coñecer a alguén que sufriu un agresión sexual, derivou unha estratexia de incidencia política con 15 candidatas ás eleccións, 25 funcionarios/as públicos e 170 estudantes das disciplinas destinadas a achegar solucións a este tema. O obxectivo era situar o debate público e político ao redor da necesidade de tomar medidas normativas para reducir a cultura de violencia sexual.
Eixo mediático. Para abordar a cultura de violencia contra as mulleres é imprescindible ter en conta o papel fundamental que xogan os medios de comunicación na súa perpetuación ou mesmo na súa expansión. O obxectivo era darlle a volta ao seu papel e que pasen a ser aliados. Para iso traballouse a catro niveles: en xeración de coñecemento coa realización dunha investigación de presenza de enfoques machistas nos medios, en instalación de capacidades coa formación a 20 alumnos/as de comunicación para promover cambios no propio enfoque curricular das universidades e a 20 xornalistas en activo para que melloren a súa capacidade de informar do tema. A isto engadiremos a xeración de redes e sinerxías entre as e as comunicadoras/é en activo para colaborar co movemento feminista e a promoción de contido específico con perspectiva de xénero, que será posto en valor a través do primeiro premio de xornalismo con enfoque de xénero de RD.