Redacción: Antonio Grunfeld
Fotografía: Ramón Montero, Antonio Grunfeld
Pasado xa o meridiano da nosa expedición, quédanos un proxecto que visitar en Ziguinchor. Antes de penetrarnos continente dentro cara á rexión de Kolda, na fronteira con Guinea Bissau, coñeceremos o proxecto que máis pegada nos deixou no noso paso pola Casamance.
Sempre guiados polos nosos bos amigos, o equipo atópase cada vez máis a gusto nun país que brilla pola súa hospitalidade. Son moitos os factores que fan de Senegal a mellor porta de entrada ao África Subsahariana: a amabilidade das súas xentes, a facilidade para obter visados, a estabilidade política, a baixa inseguridade nas súas rúas ou a maxia da súa cultura, entre outros condicionantes. Esta última despréndese especialmente das charlas con quen se cruzan no noso camiño. Mesmo en nenos e mozos, pero tamén en anciáns, esa tranquilidade na súa forma de falar, mesturada co carácter reflexivo propio do seu estilo de vida, transmiten unha sabedoría marcada polo apego á terra e aos seres humanos, moi en sintonía co continente africano.
Un dos impactos máis fortes que recibes ao chegar ao país, é a cantidade de nenos e nenas mendigando nas rúas de cada cidade. É algo ao que nunca chegas a afacerte. Como estranxeiro, e descoñecendo por completo a problemática, sempre é difícil reaccionar eticamente ante esas situacións: gustaríache axudar con algo, pero nunca sabes onde van parar eses cartos. Non queres ser como tantos “brancos” que chegan a África como os Reis Meigos, repartindo diñeiro e caramelos a todos os nenos que se lles achegan. Pero tampouco é fácil negarlle a axuda a un ser tan pequeno.
Chamamos a Timothée Ndone, cofundandor e coordinador social de Futur au Présent (FAP), unha pequena e nova organización que traballa con “os nenos da rúa”de Ziguinchor. Comezaron a súa actividade en 2012, e en moi pouco tempo conseguiron albergar a vinte nenos e nenas nas súas instalacións. Esa noite Timothée cítanos ás 9 da noite na estación de autobuses, onde comezaremos a albiscar a magnitude do problema.
Polo día, as estacións de autobuses das urbes africanas son lugares moi bulliciosos, caracterizados por unha algarabía maiúscula, que che obriga a ter todos os teus sentidos alerta. Vendedores ambulantes que che ofrecen todo tipo de produtos mestúranse cun sinnúmero de empregados das compañías de transporte, sen contar coa gran cantidade de pasaxeiros e transeúntes que se desprazan dun lugar a outro. Neste caso chegamos de noite, cando a trasfega parou, e o panorama cambiou por completo. Agora reina a suciedade, camuflada en parte pola mala iluminación. Os poucos farois que quedan acesos déixannos ver os últimos postos de comida do día. As luces dalgún coche atrasado, descóbrennos siluetas acubilladas na escuridade. Timothée chega en moto, xunto á súa compañeira Marine Fourié.
Xuntos construíron este proxecto e dúas veces por semana bótanse ás rúas para afastar aos nenos delas. Normalmente trátase de orfos, que foxen da violencia da súa familia adoptiva, ou do caciquismo dos líderes relixiosos coñecidos como Marabús. Estes últimos manexan escolas coránicas chamadas Daras, e para financialas envían aos nenos a mendigar, obrigándolles a achegar unha cantidade ao final do día. O castigo por non conseguir tal suma, adoita ser motivo de fuga destes mozos, que prefiren durmir na rúa antes que sufrir a brutalidade do adulto. A estes nenos coñéceselles como “Talibés”, e FAP foi a primeira organización de Senegal que ademais de darlles acubillo e axuda spico-social, comezou procesos xudiciais contra os Marabús que abusaban deles.
“Aquí en África, a educación é a base paus”, coméntanos Timothée mentres deambulamos pola estación sen ningún éxito. Subímonos ás motos e comezamos a rastrexar as rúas de Ziguinchor. Na primeira parada cóntannos como Ibrahim, un neno de 12 anos, tras pasar un tempo no centro, levoulles aos lugares onde se esconden estes mozos con frecuencia; e como el mesmo convenceu a Malá , de 14 anos de idade, para que coñecese o centro.
Ibrahim saíu de Guinea Conakry xunto ao seu irmán maior, debido á mala situación económica da súa familia. Ambos os orfos de pai, chegaron a Kolda, onde conseguiron traballo como xastres, pero pronto Ibrahim decidiu emprender o camiño a Ziguinchor pola súa conta. Pero chegar non é nada fácil, e máis se tes só doce anos e non falas francés. A metade de traxecto, quedou seis meses nunha cidade intermedia, “facendo traballiños”, e esperando poder xuntar o diñeiro suficiente para chegar á capital da rexión. Cando o conseguiu, viuse inmerso na mesma realidade que sofren tantos nenos, onde a única maneira de gañarse a vida é mendigar. Polas noites deben buscar refuxio nos recunchos do mercado ou na estación de autobuses. En calquera lugar onde non sexan vistos pola policía, para evitar así pasar uns días nos calabozos, rodeados de delincuentes.
Unha noite de tantas, o equipo de FAP convidouno a chegar ao centro. Como a maioría de nenos, primeiro desconfiou, pero acabou coñecendo as instalacións. “Estaba impresionado. Nin sequera podíao crer. En Guinea iso non existe”. Agora está a estudar nun módulo de serigrafía, e coméntanos que lle encanta o confort do centro: os colchóns, durmir a sesta, o traballo, o estudo, pero abrigo a comida.
El foi quen acompañou ao equipo de FAP nunha das súas saídas nocturnas, para mostrarlles os lugares onde se adoitaba esconder. Alí conseguiu convencer a Malá, para que se achegase ao centro, e actualmente son moi bos amigos. Malá naceu en Kolda, e traballaba alí como axudante de soldador. Quería cambiar de traballo porque o seu xefe pegáballe, pero o seu pai non lle facía caso. Así que aforrou 1.000 francos e conseguiu chegar a Ziguinchor para sufrir o mesmo destino que tantos outros. “Non confiaba neles, foi Ibrahim quen me convenceu”. Actualmente estuda no módulo de soldadura, e no futuro quere ter o seu propio taller. “A alfabetización está moi ben, necesítoa para o meu traballo”, coméntanos desde un das randeeiras que hai no xardín do centro.
Ibrahim saíu de Guinea Conakry xunto ao seu irmán maior, debido á mala situación económica da súa familia. Ambos os orfos de pai, chegaron a Kolda, onde conseguiron traballo como xastres, pero pronto Ibrahim decidiu emprender o camiño a Ziguinchor pola súa conta. Pero chegar non é nada fácil, e máis se tes só doce anos e non falas francés. A metade de traxecto, quedou seis meses nunha cidade intermedia, “facendo traballiños”, e esperando poder xuntar o diñeiro suficiente para chegar á capital da rexión. Cando o conseguiu, viuse inmerso na mesma realidade que sofren tantos nenos, onde a única maneira de gañarse a vida é mendigar. Polas noites deben buscar refuxio nos recunchos do mercado ou na estación de autobuses. En calquera lugar onde non sexan vistos pola policía, para evitar así pasar uns días nos calabozos, rodeados de delincuentes.
Unha noite de tantas, o equipo de FAP convidouno a chegar ao centro. Como a maioría de nenos, primeiro desconfiou, pero acabou coñecendo as instalacións. “Estaba impresionado. Nin sequera podíao crer. En Guinea iso non existe”. Agora está a estudar nun módulo de serigrafía, e coméntanos que lle encanta o confort do centro: os colchóns, durmir a sesta, o traballo, o estudo, pero abrigo a comida.
El foi quen acompañou ao equipo de FAP nunha das súas saídas nocturnas, para mostrarlles os lugares onde se adoitaba esconder. Alí conseguiu convencer a Malá, para que se achegase ao centro, e actualmente son moi bos amigos. Malá naceu en Kolda, e traballaba alí como axudante de soldador. Quería cambiar de traballo porque o seu xefe pegáballe, pero o seu pai non lle facía caso. Así que aforrou 1.000 francos e conseguiu chegar a Ziguinchor para sufrir o mesmo destino que tantos outros. “Non confiaba neles, foi Ibrahim quen me convenceu”. Actualmente estuda no módulo de soldadura, e no futuro quere ter o seu propio taller. “A alfabetización está moi ben, necesítoa para o meu traballo”, coméntanos desde un das randeeiras que hai no xardín do centro.
FAP non só son as siglas de Future au Présent (Futuro no Presente) senón que tamén é unha palabra en diola para describir a maneira en que as mulleres cargan aos seus fillos ás costas. Como elas, esta organización está a abrirse camiño a base de esforzo e de xuntar a un gran equipo de persoas, con moita motivación e fe no seu traballo. Xuntos afrontan un dos principais problemas humanitarios do país, onde o centro da súa actividade é o benestar da infancia e o seu principal obxectivo é brindarlles un presente e un futuro a estes nenos e nenas. Para coñecer máis en profundidade o proxecto a través dos seus protagonistas e ver o ambiente que se respira no centro, fixemos este vídeo onde eles mesmos descríbennos as dinámicas de traballo e os seus obxectivos. Se ademais queredes máis información, podedes visitar a súa páxina web: www.futuraupresent.com.
FUTUR AU PRÉSENT (Futuro en el Presente) from Ramón Montero on Vimeo